Σειρά "Περί Ψυχής''

Ο Αριστοτέλης, γιος του ιατρού Νικόμαχου, γεννήθηκε στα Στάγειρα το 384 π.Χ.

Σε ηλικία δεκαεπτά ετών πήγε στην Αθήνα για να φοιτήσει ως μαθητής του Πλάτωνα στην Πλατωνική Ακαδημία. Παρέμεινε εκεί είκοσι χρόνια, από το 367 έως το 348 π.Χ., οπότε πέθανε ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης εγκατέλειψε την Αθήνα για να εγκατασταθεί στην Άσσο, στις μικρασιατικές ακτές, όπου συνέχισε να διδάσκει.

Το 342 π.Χ. ανέλαβε τη διαπαιδαγώγηση του βασιλόπαιδα Αλέξανδρου, με βασικό παιδευτικό εργαλείο τα ομηρικά έπη. Το 335 π.Χ. ο Αριστοτέλης επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε τη δική του φιλοσοφική σχολή, την περίφημη Περιπατητική Σχολή.

Πιστεύεται πως ο Αριστοτέλης έγραψε τα περισσότερα έργα του στη διάρκεια της παραμονής του στην Αθήνα, από το 335 ως το 323 π.Χ. Τα πιο σημαντικά έργα του είναι τα Φυσικά, Μετά τα Φυσικά, Όργανον, Ηθικά Νικομάχεια, Πολιτικά, Περί Ψυχής, Περί Ποιητικής, και άλλα.

Μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου του Μέγα, στην Αθήνα το αντιμακεδονικό αίσθημα αναζωπυρώθηκε. Ο Αριστοτέλης αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη και να βρει καταφύγιο στην Χαλκίδα, στην Εύβοια, όπου και απεβίωσε λίγους μήνες αργότερα.

Πνεύμα καθολικό, ο Αριστοτέλης δημιούργησε μεγάλο σε έκταση και αξία φιλοσοφικό και επιστημονικό έργο. Ασχολήθηκε με μια πληθώρα αντικειμένων, μεταξύ των οποίων φυσική, βιολογία, ζωολογία, μετεωρολογία, γεωλογία, λογική, μεταφυσική, ηθική, αισθητική, ποίηση και θέατρο, ρητορική, πολιτική.

Ο Αριστοτέλης είναι ο θεμελιωτής της λογικής. Η σκέψη του πάνω στον τρόπο που πρέπει να τίθενται τα επιστημονικά ερωτήματα και στη συνέχεια να διερευνώνται επηρέασε βαθιά τη δυτική επιστημονική σκέψη. Η επίδραση του έργου του στη διαμόρφωση της παγκόσμιας σκέψης ήταν για αιώνες, και παραμένει, ισχυρή.

Ο Ιάμβλιχος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους και διαμορφωτές της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας, γεννήθηκε περί το 270 μ.Χ., στη Χαλκίδα της Κοίλης Συρίας, τη σημερινή Κιννισρίν (Αετοφωλιά) μεταξύ Λιβάνου και Αντιλιβάνου. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια και υπήρξε μαθητής του Ανατόλιου και του Πορφύριου στη Ρώμη, όπου οι δύο αυτοί φιλόσοφοι διηύθυναν τη νεοπλατωνική σχολή που είχε ιδρύσει εκεί ο Πλωτίνος. Αργότερα διαφώνησε με τον Πορφύριο και μετέβη στην ιδιαίτερή του πατρίδα, όπου ίδρυσε δική του νεοπλατωνική σχολή.

Ο Πλάτωνας γεννήθηκε περί το 427 π.Χ., γόνος επιφανούς Αθηναϊκής οικογένειας. Έλαβε σπουδαία παιδεία και γνώρισε τα ελληνικά φιλοσοφικά ρεύματα. Αυτός όμως που διαμόρφωσε καθοριστικά την ηθική και πνευματική του υπόσταση ήταν ο Σωκράτης, με τη ζωή του, τη φιλοσοφία και τον θάνατό του. Ο μεγάλος φιλόσοφος ήταν αιτία να στραφεί ο νεαρός Πλάτων στη φιλοσοφία, και η Σωκρατική εννοιολογία αποτέλεσε βάση για τη δημιουργία της κατοπινής Πλατωνικής θεωρίας των Ιδεών. Ο Πλάτωνας ερμήνευσε βαθύτατα τον Σωκράτη ως άνθρωπο και διδάσκαλο, και αποτύπωσε την προσωπικότητά του σε πολλά έργα του.

Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, την Κυρήνη και τη Μεγάλη Ελλάδα, όπου προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να εφαρμόσει τις πολιτικές αρχές του στην οργάνωση των ελληνικών πόλεων της Σικελίας. Το 387 π.Χ. ίδρυσε στην Αθήνα την Ακαδημία, περίφημο κέντρο της φιλοσοφίας και των Μουσών, που διατηρήθηκε σχεδόν δέκα αιώνες, μέχρι τους χρόνους του Ιουστινιανού. Ο Πλάτων αφοσιώθηκε στη διδασκαλία ως τον θάνατό του, το 348 π.Χ.

Σε αντίθεση με το έργο πολλών άλλων στοχαστών της αρχαιότητας, τα έργα του Πλάτωνα σώζονται ως σήμερα ακέραια. Όλα σχεδόν ανήκουν στο είδος του διαλόγου (πλατωνικός διάλογος), που αναδεικνύει τον Πλάτωνα όχι μόνο ως κορυφαίο φιλόσοφο, αλλά και ως αληθινό ποιητή. Τα πιο γνωστά έργα του είναι η Απολογία, το Συμπόσιο, η Πολιτεία, ο Φαίδων, και άλλα. Η φιλοσοφία του -ηθική, οντολογική, πολιτική- είναι το θεμέλιο του ιδεαλισμού.

Ο Πρόκλος ο Λύκιος (412-485) ανήκει στους τελευταίους μεγάλους διανοητές της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας και του αρχαιοελληνικού φιλοσοφικού στοχασμού εν γένει. Σπούδασε στην Αλεξάνδρεια φιλοσοφία (ιδιαίτερα το έργο του Αριστοτέλη), μαθηματικά και ρητορική, την οποία και άσκησε για κάποιο διάστημα ως δικηγόρος. Στη συνέχεια υπήρξε μαθητής του Συριανού, τον οποίο διαδέχτηκε ως διευθυντής της Ακαδημίας Πλάτωνος, μέχρι τον θάνατό του.

Ο Πρόκλος συνέθεσε σε ένα ενιαίο και πολυσύνθετο σύστημα ολόκληρη την προγενέστερή του νεοπλατωνική φιλοσοφική παράδοση, με επιρροές από στοιχεία πυθαγορικά, αριστοτελικά και στωικά. Επηρέασε σημαντικά την μετέπειτα δυτική φιλοσοφία, με το έργο του να λειτουργεί ως «σύνδεσμος» ανάμεσα στην αρχαία και τη μεσαιωνική σκέψη. Το έργο του αποτελεί βασική πηγή για κάθε μελετητή της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας, αλλά και του ίδιου του Πλάτωνα, του οποίου συχνά προτείνει πρωτότυπες και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ερμηνείες.