Θα μπορούσε ένας Έλληνας δημοσιογράφος να είχε αποτρέψει το σκάνδαλο Watergate;

Απόδοση από το άρθρο του James H. Barron (https://historynewsnetwork.org/article/183405)

Τον Οκτώβριο του 1968, μια δημοσιογραφική αποκάλυψη θα μπορούσε να γύρει τη ζυγαριά στην έως τότε αμφίρροπη προεκλογική αναμέτρηση ανάμεσα στον Νίξον και στον Χάμφρεϋ, και να είχε αλλάξει τον ρου της ιστορίας. Φανταστείτε τον Χιούμπερτ Χάμφρεϊ να αναλαμβάνει πρόεδρος τον Ιανουάριο του 1969, αντί για τον Ρίτσαρντ Νίξον. Δεν θα βρισκόμασταν στην 50ή επέτειο της διάρρηξης του Watergate, για να αναφέρουμε μία μόνο από τις συνέπειες της εκλογής Νίξον που είχαν εκτεταμένες επιπτώσεις στην αμερικανική δημοκρατία.

Ο Ηλίας Δημητρακόπουλος και τα μυστικά κονδύλια

Ο Ηλίας Δημητρακόπουλος, εξόριστος δημοσιογράφος που ζούσε στην Ουάσιγκτον, είχε ανακαλύψει το σκάνδαλο που θα μπορούσε να είχε κοστίσει στον Νίξον την εκλογή.

Αφού ξέφυγε από τη στρατιωτική δικτατορία που είχε καταλάβει την εξουσία στην Αθήνα τον προηγούμενο χρόνο, αγωνιζόταν για να επαναφέρει τη δημοκρατία στην πατρίδα του. Στις αρχές Οκτωβρίου 1968, ο Δημητρακόπουλος έμαθε από το δίκτυο πληροφοριών του ότι η χούντα διοχέτευε κρυφά κονδύλια στην εκστρατεία Nixon-Agnew — εκατομμύρια σε σημερινά δολάρια. Μεσολαβητής στη συναλλαγή ήταν ο Τομ Πάππας, ένας Ελληνοαμερικανός μεγιστάνας και γνωστός χορηγός του GOP. Ο Πάππας περιγραφόταν μάλιστα αργότερα στις κασέτες του Γουότεργκεϊτ ως «ο Έλληνας που έφερε δώρα». Ο Έλληνας ομόλογος της CIA, που πιθανότατα χρησιμοποιούσε αμερικανικά κονδύλια του «κρυφού προϋπολογισμού» των ΗΠΑ προς τη δικτατορία στην Ελλάδα, ήταν η πηγή των κεφαλαίων που επέστρεφαν στον Νίξον.

Μια αμφίρροπη εκλογική μάχη

Στα μέσα Οκτωβρίου, μια δημοσκόπηση της Gallup υποδείκνυε πως το 29% των ψηφοφόρων ήταν ακόμη αβέβαιοι για το ποιον θα ψήφιζαν. Λίγο πριν από την πρώτη συνάντηση Δημητρακόπουλου - O'Brien, η αρθρογράφος των New York Times, Eileen Shanahan, σημείωνε «μια εκτεταμένη έλλειψη ενθουσιασμού για οποιονδήποτε από τους υποψηφίους [που] μπορεί να σημαίνει μεγαλύτερη από το συνηθισμένο πιθανότητα αλλαγής της τελευταίας στιγμής, εάν προκύψει κάποιο θέμα στην προεκλογική καμπάνια την τελευταία στιγμή.»

Πράγματι, οι συνεργάτες του Νίξον φοβούνταν ότι μια αρνητική δημοσιογραφική αποκάλυψη μπορούσε να κοστίσει την εκλογή του. Δεδομένης της μετριοπαθούς υποστήριξης που λάμβανε ως τότε ο Νίξον, ο Τζο Ναπόλιταν, σύμβουλος επικοινωνίας του Χάμφρεϊ, ικέτευσε τον O'Brien να περάσει στην επίθεση με τις πληροφορίες του Δημητρακόπουλου. Ωστόσο ο O'Brien ζήτησε από τον Ναπολιτάν «να μην πει τίποτα σε κανέναν».

Ο αρθρογράφος της Washington Post, Ντέιβιντ Μπρόντερ, παρατήρησε ότι, αν το σκάνδαλο της κρυφής χρηματοδότησης είχε κυκλοφορήσει στα μέσα Οκτωβρίου 1968, θα είχε αποβεί «εκρηκτικό». Ο μύθος του «Νέου Νίξον» θα είχε εξατμιστεί, οδηγώντας κι άλλους δημοσιογράφους «να παρουσιάσουν παρόμοιες αποκαλύψεις, οι οποίες σωρευτικά θα μπορούσαν να είχαν αλλάξει το αποτέλεσμα μιας τόσο αμφίρροπης εκλογής». Μέχρι την ημέρα των εκλογών, η διαφορά ανάμεσα στους δύο αντιπάλους ήταν ελάχιστη.

 

Η αποκάλυψη που δεν έγινε ποτέ

Ο πολιτικός συντάκτης της Boston Globe, Bob Healy, έμαθε από μυστικές πηγές της CIA ότι ο Τομ Πάππας και ο Άγκνιου πίεζαν τους Έλληνες και τη χούντα να συμβάλουν στην καμπάνια του Νίξον γενναιόδωρα. Μπόρεσε μάλιστα να επιβεβαιώσει από τον Kenny O'Donnell, πρώην γραμματέα του JFK, πως ο Πάππας ήταν πράγματι ο βασικός παράγοντας σε αυτόν τον παράνομο τρόπο συγκέντρωσης κεφαλαίων. Ο Healy ειδοποίησε τον συντάκτη της Globe Tom Winship, ο οποίος, διαισθανόμενος μια μεγάλη ιστορία, ζήτησε στον δημοσιογράφο Christopher Lydon να το διερευνήσει σε βάθος. Όμως ο Πάππας, σε συνέντευξή του στον Lydon, απέρριψε τις κατηγορίες ως αβάσιμες φήμες. Από την πλευρά του, ο O’Brien απάντησε μεν στον Lydon την ουσία των όσων του είχε πει ο Δημητρακόπουλος, χωρίς να αποκαλύψει την πηγή του, αλλά πρόσθεσε ότι η ιστορία δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί. Έτσι, ο Lydon έγραψε: «Ελάχιστες από αυτές τις υπόνοιες για τον Πάππας και τον Άγκνιου φαίνονται αξιόπιστες», προσθέτοντας ότι οι φήμες «ότι ο Πάππας είναι ο αγωγός κεφαλαίων εκστρατείας από την ελληνική χούντα στο θησαυροφυλάκιο Νίξον-Άγκνιου» ήταν «μια αβάσιμη κατηγορία».

Το άρθρο οδήγησε το DNC να εκδώσει ένα δελτίο τύπου, με τον ήπιο τίτλο: «Ο O’BRIEN ΖΗΤΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΝΙΞΟΝ-ΑΓΝΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΠΠΑΣ». Η κίνηση αυτή δεν είχε καμία επίδραση στον προεκλογικό αγώνα.

Στις 26 Οκτωβρίου, ο O’Brien ενημέρωσε τον Δημητρακόπουλο ότι η θεωρία του ήταν πολύ ριψοκίνδυνη και πως ο Johnson δεν θα ζητούσε στον Helms να διερευνήσει την χρηματοδότηση από την Ελλάδα. Τα αρχεία που άνοιξαν πρόσφατα και οι συνεντεύξεις δείχνουν ότι ο O'Brien είπε ψέματα στον Δημητρακόπουλο: δεν είχε συζητήσει ποτέ το θέμα με τον Τζόνσον ή τον Χάμφρεϊ.

Γιατί όμως;

 

Η εκστρατεία δυσφήμισης του Δημητρακόπουλου

Ο Ηλίας Δημητρακόπουλος ήταν ένας επιθετικός δημοσιογράφος, ο οποίος θεωρούνταν persona non grata από τις ελληνικές και αμερικανικές κυβερνήσεις εξαιτίας των δημοσιογραφικών ερευνών του.

Ως μέλος του στενού κύκλου του Κένεντι, ο O'Brien γνώριζε καλά τις συνέπειες μιας προηγούμενης αμφιλεγόμενης συνέντευξης του Δημητρακόπουλου το 1961 με τον Αρχηγό Ναυτικών Επιχειρήσεων, η οποία είχε φέρει σε δύσκολη θέση τον Πρόεδρο Κένεντι στις αρχές της θητείας του. Το πιθανότερο είναι πως ο O'Brien ενημερώθηκε και για τον περιβόητο φάκελο πληροφοριών της CIA για τον Δημητρακόπουλο, ο οποίος ήταν γεμάτος παραπληροφόρηση και κραυγαλέα ψέματα που εμφάνιζαν τον Δημητρακόπουλο ως αναξιόπιστο και κομμουνιστή κατάσκοπο. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι την Τρίτη, 22 Οκτωβρίου, τρεις μέρες μετά την πρώτη του συνάντηση με τον O'Brien, ο Δημητρακόπουλος έλαβε μια κλήση από έναν φίλο από την Καλιφόρνια, ο οποίος τον προειδοποίησε ότι το επιτελείο του Κένεντι υποστήριζε ξανά πως ο Δημητρακόπουλος εργαζόταν για την «άλλη πλευρά».

Ένας από τους ανθρώπους του Κένεντι, ο Jim King, γνώριζε τον O'Brien και τον πατέρα του από τη δεκαετία του 1950, όταν λειτουργούσαν μια ταβέρνα στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης που συγκέντρωνε Ιρλανδούς Δημοκρατικούς της εργατικής τάξης. Ο King συμφωνούσε με την περιγραφή του ιστορικού Robert Dallek για τη «τάση του O'Brien να σκέφτεται αρνητικά». Ο O'Brien είχε ενηλικιωθεί κατά τη διάρκεια του κυνηγιού μαγισσών του Joe McCarthy και εξακολουθούσε να πιστεύει πως ήταν ρίσκο να εμπιστευτεί οποιονδήποτε είχε «μολυνθεί» με τη φήμη κομμουνιστικών διασυνδέσεων. Και οι φήμες εναντίον του Δημητρακόπουλου ήταν κάθε άλλο παρά διακριτικές.

Το πρόβλημα που είχε ο O’Brien με τον Δημητρακόπουλο δεν ήταν λοιπόν το μήνυμά του, αλλά ο ίδιος ως αγγελιοφόρος. Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι οι αβάσιμες, εμπρηστικές επιθέσεις κατά του Δημητρακόπουλου που υποκινήθηκαν από το επιτελείο του Κένεντι μπορεί κάλλιστα να κόστισαν στον Χάμφρεϊ τις εκλογές, με αποτέλεσμα την προεδρία του Ρίτσαρντ Νίξον και το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι ιστορικοί αργότερα επιβεβαίωσαν την παράνομη ροή χρήματος από την Ελλάδα προς τον Νίξον, αναφέροντάς την ως «ωρολογιακή βόμβα», η αποκάλυψη της οποίας «προκάλεσε μεγάλο άγχος στην κυβέρνηση Νίξον». Υπάρχουν ισχυρές έμμεσες ενδείξεις ότι οι πληροφορίες που έδωσε ο Δημητρακόπουλος στον O’Brien το 1968 ήταν μέρος αυτού που αναζητούσαν οι διαρρήκτες του Γουώτεργκέητ το 1972...